Laat uw hond niet zwemmen bij warm weer!/

HOAX!/

Hondenliefhebbers zullen een hittegolf die langer dan een week aanhoudt met gemengde gevoelens beleven. Aan de ene kant: hoera, het is zomer, en aan de andere kant: kijk die arme honden het nou zwaar hebben met dit warme weer.

Elke hittegolf zorgt ook steevast voor een stortvloed van waarschuwingen. Sommige daarvan kunnen niet vaak genoeg worden herhaald. Geef je hond voldoende vers water. Laat hem niet achter in de auto. Voorkom overmatige inspanning. Maar andere waarschuwingen zijn minder accuraat. Of, bij nader onderzoek, volstrekt waardeloos.

Geen bewijs of bron

Een veel gezien, nogal opmerkelijk bericht is dat je honden met warm weer juist niet moet laten zwemmen. Waar het vandaan komt is moeilijk te zeggen, maar het wordt graag gedeeld door allerlei websites van hondentrainers, -scholen en uitlaatservices. Bewijs of bronnen worden niet meegeleverd. We moeten het doen met een summiere onderbouwing die per site iets varieert, maar in elk geval neerkomt op twee argumenten:

Uw hond levert tijdens het zwemmen te veel inspanning, waardoor zijn lichaamstemperatuur eerder stijgt dan daalt;
De vacht van uw hond houdt na het zwemmen een filmpje vocht vast dat isolerend werkt, waardoor hij zijn warmte niet meer kwijt kan.

Watervergiftiging door zwemmen

Soms wordt er nog een ander schrikbeeld bijgehaald: je hond kan zoveel water binnenkrijgen, dat hij een fatale watervergiftiging oploopt. Hyponatremia heet dat. In theorie is dat mogelijk, maar in de praktijk komt zo’n vergiftiging alleen voor bij honden met een defect aan de nieren. Daardoor kan de balans tussen natrium en water verstoord raken, en dat is beslist geen pretje[i]. Maar er is geen enkele casus bekend van een gezonde hond die watervergiftiging opliep door te zwemmen.

Waarom er allemaal niks van klopt

Wat is eigenlijk het effect op de lichaamstemperatuur van uw hond bij inspanning in hoge omgevingstemperaturen? Daarvoor kunnen we kijken naar het Canine thermal model (CTM), ontwikkeld door het Research Institute of Environmental Medicine van het Amerikaanse leger[ii]. Het model is ontwikkeld om veilige procedures te kunnen vaststellen voor het werken met honden in extreme kou, maar vooral extreme warmte.

Anders dan we vaak denken speelt de huid wel degelijk een rol bij het reguleren van de temperatuur. Het effect is aanzienlijk geringer dan het bekende hijgen, dat voor 83% tot 87% voorziet in het afkoelen van de lichaamstemperatuur. De oorzaak daarvoor is de vacht. Die isolatiedikte van de pels is gemiddeld één centimeter. Die zorgt ervoor dat warmteuitstraling te verwaarlozen is. Maar met voldoende wind, of een flinke ventilator, kunt u uw hond wel degelijk helpen af te koelen. Honden die verkoeling van een ventilator krijgen, hijgen minder en in een lagere frequentie dan honden die geen ventilatie hebben.

Een gezonde hond kan heel wat hebben

Het model laat zien dat een gezonde hond die bijvoorbeeld gedurende vier uur werkt in de volle zon en tussendoor rust in de schaduw, tenminste 4 sessies van 10 minuten fysieke inspanning kan verrichten bij een temperatuur van 32 graden, zonder te oververhitten. De lichaamstemperatuur loopt daarbij pas bij de 4^e sessie op tot tegen de 40 graden, nog steeds zo’n 1,5 graad beneden het risico voor oververhitting. Gevolgd door een periode van 50 minuten rust in de schaduw loopt de lichaamstemperatuur steeds terug met ruim een hele graad. Uw hond, mits gezond, kan dus wel wat hebben als het aankomt op warmte.

Uit een wetenschappelijke publicatie van The Army Medical Department Journal blijkt dat veel van de bestaande richtlijnen ter voorkoming van hittebeschadiging bij werk- en gezelschapshonden op geen enkel bewijs zijn gebaseerd[iii]. De meeste behandelingsrichtlijnen waarschuwen bijvoorbeeld tegen het gebruik van koud water of ijswater voor het koelen van honden met een zonnesteek. Het argument is dat koud water de afkoeling kan vertragen en zelfs voor complicaties kan zorgen zoals zoals diffuse intravasculaire coagulopathie (DIC). In gewone mensentaal: een potentieel levensbedreigende activering van het bloedstollingssysteem. Daar zijn twee belangrijke dingen over te zeggen:

DIC komt soms voor bij honden als gevolg van een bacteriële infectie (sepsis/shock);
Er is geen enkele geregistreerde casus van DIC als gevolg van afkoeling in water.

Koelen met ijswater of leidingwater

Bewijs voor het tegendeel is er wel. Uit onderzoek gepubliceerd in Aviation, Space, and Environmental Medicine[iv] blijkt dat honden uitstekend afkoelen in water variërend van 0 tot 18 graden. Bij watertemperaturen boven 18 graden loopt de koelsnelheid snel terug. Op basis van de positieve effecten op de honden bevelen de onderzoekers aan om oververhitte honden te koelen in een bad gevuld met leidingwater. Dat is vrijwel overal beschikbaar en heeft een gemiddelde temperatuur van 15 à 16 graden. Volgens de onderzoekers koelt een hond daarin even snel af als in een bad ijswater.

Hoe zit dat dan met dat magische laagje water dat in de vacht achterblijft, waardoor de hond nog sneller zou opwarmen? Daarvoor moeten we kijken naar onderzoek van de Department of Zoology van de Washington State University[v]. Die ontdekten dat bevochtiging van de vacht van zoogdieren de isolatie juist met de helft verminderde. Het waterresidu in de vacht na het droogschudden, verdampt. Dat verdampen kost energie, die wordt onttrokken aan de huid, waardoor het bloed via de huid afkoelt en de lichaamstemperatuur van de hond daalt.

Zwemmen tijdens een hittegolf is goed voor uw hond

Nog even terug naar het Canine thermal model. We zagen al dat zelfs bij hoge temperaturen, in de volle zon, het natuurlijke warmteregulatiesysteem van een gezonde hond prima in staat is om 10 minuten aaneengesloten inspanning aan te kunnen, mits daarop voldoende rust volgt. Het laat zich raden dat diezelfde inspanning in het water aanzienlijk minder belasting oplevert, omdat de hond in het water extra koeling krijgt door de bloedcirculatie in de huid. Bovendien hoeft de hond in het water zijn eigen gewicht niet te dragen, waardoor de inspanning van het zwemmen eerder lager is dan bij activiteiten op het land. Tel daarbij op dat uw hond ook na het zwemmen makkelijker afkoelt dan wanneer zijn vacht droog is, en de conclusie is niet heel moeilijk: zwemmen tijdens periodes van hitte is prima voor uw hond.

Natuurlijk moet u wel altijd alle gebruikelijke zorg voor uw hond in acht nemen. Beloningsgevoelige honden zullen ook in warm weer eerder geneigd zijn hun grenzen op te zoeken. Het is altijd aan u om excessen te voorkomen. Dus maak het niet te gek, houd uw hond rustig bij warm weer en laat ook een zwempartij niet langer dan een kwartier duren, zonder gooien van stokken en ballen. Maar dat hoef ik u allemaal niet uit te leggen.

Bronnen

[i] Sodium Deficiency in Dogs – Alex German, Apr 17, 2010

[ii] Biophysics and Biomedical Modeling Division and Thermal and Mountain Medicine Division, U.S. Army Research Institute of Environmental Medicine

[iii] The Army Medical Department Journal – The Effects of Environmental Extremes on Working Dogs

[iv] Magazanik, A, et al. “Tap Water, an Efficient Method for Cooling Heatstroke Victims–a Model in Dogs.” Aviation, Space, and Environmental Medicine, vol. 51, no. 9 Pt 1, 1980, pp. 864-6.

[v] Effects of wetting on insulation of birds and mammal coats – D. R. Webb and James R. King, Department of Zoology, Washington State University